Fistül, iki vücut bölgesi veya boşluğu arasında olmaması gerek bir bağlantın ( kanal veya yol) oluşmasına fistül denir. Bu oluşan bağlantının bir ağzı anüs etrafında ciltte, diğer ağzı barsak içinde ise, buna perianal fistül diyoruz. Bu bölgenin sık görülen hastalığı olup, özellikle komplike fistüller cerrahların pek hoşlanmadıkları bir hastalıktır. Perianal fistül toplumda 100.000 kişide 8-10 oranında görülür. Erkeklerde 2-7 kat daha sık görülmektedir.

Neden Oluşur?

Günümüzdeki bilgiler anal kanalının kayganlığını sağlayan anal bezlerin (anal kripta) tıkanması, enfeksiyonun eklenmesi ve bunların cilde açılması şeklinde oluştuğu şeklindedir. Fistüllerin % 50-70’i daha önce gelişmiş bir abse sonrasında oluşurlar. Abse ve fistüllerin önemli bölümü böyle gelişirken, inflamatuar barsak hastalıklarında özellikle crohn hastalığında, tüberküloz, malign hastalıklar nedeniyle tedavi görenlerde fistül gelişebilir. İyileşmeyen, tekrarlayan, birden fazla iç ve dış deliği bulunan hastalarda bu yönden değerlendirilerek, ileri tanı yöntemlerine (endoskopik incelemeler) başvurulmalıdır.

Hangi Şikayetlere Neden Olur?

Hastalar genellikle fistülün iç ve dış ağzından gelen kokulu veya kokusuz pis bir akıntı ile başvururlar. Kişi iç çamaşırında sürekli bir kirlenme ve ıslaklık ile karşılaştığını belirtir.

Tanı ve Tedavi Nasıl Yapılır?

Hastalığın tanısı fizik muayene ile konulur. Özellikle dış deliğin belirgin olduğu hastalarda tanı koymak kolaydır. Yalnız ameliyat öncesi hastanın iyi değerlendirilmesi çok önemlidir. Bu nedenle ameliyat öncesi ERUS (endorektal ultrasonografi) veya magnetik rezonas görüntüleme (MR) bize yardımcı olan radyolojik incelemelerdir. Ameliyat öncesi hastanın daha önce ameliyat olup olmadığı, Crohn vb eşlik eden hastalıkların olup olmadığı ve anal sfinkterin tonusu iyi değerlendirilmelidir.

Perianal fistüller tekrarlama eğiliminde olan hastalıklar olup, tedavisi deneyimli eller tarafında yapıldığında sonuçlar memnuniyet verici olur. Anal fistüller tedavi olmaksızın kendiliğinden kapanması çok nadirdir. Tedavisi cerrahidir. Cerrahi tedavi genel anestezi altında yapılır. Anal fistüllerin % 70’i basit fistül olup, fistülotomi yeterli ve etkin bir tedavi sağlar. Fistül yolunun belirlenmesi sonrasında , kesilerek açık bırakılır. Yeni oluşan doku ile 2-3 haftalık bir tedavi ile iyileşir. Basit olmayan fistüllerde değişik tedavi yöntemleri tanımlanmıştır. Klasik tedavide seton uygulaması yapılmaktadır. Bu yöntemin iyileşmesi uzun sürmesi nedeniyle fistülotomi ve eş zamanlı sfinkter onarımı, flab yöntemi, laser uygulaması, LIFT, VAAFT, plug gibi tedavi yöntemleri tanımlanmıştır. Laser, VAAFT (video endoskop yardımlı anal fistül tedavisi), plug yöntemleri son yıllarda uygulanan tedaviler olup, başarılı sonuçlar bildirilmektedir. Hastalar ameliyat sonrası az ağrı hissetmekte olup, iyileşme süreleri hızlıdır.

Hastaların ameliyat sonrası en büyük korkuları tekrarlama ihtimalidir. Teknolojik gelişmelere rağmen, hastalığın garantili bir tedavi yöntemi yoktur. Cerrahi tedavi en önemli seçenek olup, tedavideki başarıda tecrübe en önemli faktörlerden birisidir.